Da Hong Pao. Mythen en werkelijkheid.
Da Hong Pao (大红袍, Groot Rood Gewaad) is een Chinese thee die wordt geproduceerd in het noordwesten van de provincie Fujian, in het Wuyi-gebergte. Hij is in te delen bij de oolongs van sterke fermentatie. Da Hong Pao is een van de meest bekende Chinese theesoorten, naast bijvoorbeeld Puerh, Tieguanyin, Long Jing. Maar als we naar het aantal legenden en mythen gaan kijken, dan komt het Rode Gewaad vermoedelijk op de eerste plaats terecht. Zoals de annalen van het klooster Tian Xin Si vermelden, kreeg de student Ding Xian, op weg om de keizerlijke examens af te leggen, in 1385, gedurende de Ming-dynastie (in het 18e jaar onder het devies van Hong Wu) een zonnesteek, en een van de monniken van het klooster gebruikte thee om hem te genezen. Nadat hij zijn examen met goed gevolg had afgelegd en de hoge functie van Zhuang Yuan had gekregen (die kwam met een groot rood gewaad met daarop afgebeelde draken), keerde Ding Xian terug naar het klooster met de wens om Boeddha te danken voor zijn wonderbaarlijke genezing, en bood het Gewaad aan de monnik aan die hem had genezen. Maar de monnik, een ware boeddhist, nam zo'n kostbaar geschenk niet aan. Daarop bedekte de ambtenaar met zijn Mantel de theestruiken. Zo kwam de thee aan zijn naam: Da Hong Pao, “Groot Rood Gewaad”.
De thee Da Hong Pao
Klooster Tian Xin Si
Reeds in 1419, toen het klooster de naam kreeg van Tian Xin Yung Le Chan Si (天心永乐禅寺), Chanklooster van het Hemelse Hart en de Eeuwige Blijdschap, ging men alle thee die er gemaakt werd “Da Hong Pao” noemen. Spoedig zou men deze thee de benaming geven van voorouder van tienduizend thees en zijn roem ging het hele Hemelse Rijk rond. Eeuwen later, in 1855, gaf de prior van het klooster 36 theestekken cadeau aan de Taiwanese student Lin Feng Chi (林凤池), om thee op Taiwan te planten. Later, toen de thee daar wortel had geschoten en geproduceerd werd, werd hij Dong Ding genoemd.
Aangaande de ontstaansgeschiedenis van de naam van deze allerberoemdste rotsthee bestaan de meest uiteenlopende mythen. Die beginnen bij de versie waarin in plaats van de student de keizer zelf optreedt, en dat gaat door tot... nee, je gelooft het niet, een verhaal over speciaal getrainde kleine aapjes, die over de rotsen klauteren op zoek naar thee, en die, om van veraf zichtbaar te blijven, in kleine rode gewaadjes gestoken zijn! Ergens in diezelfde regio van mythevorming vallen de verhalen over maagden die thee verzamelen (wat trouwens in de oudheid wijdverbreid was, maar tegenwoordig weinig met de realiteit van doen heeft), enzovoort. Bijna als met de puerh die “in de aarde begraven wordt”. De fantasie van mensen die legenden creëren is waarachtig groots.
Het Wuyigebergte, geboortegrond van de rotsthees, kent ook zo zijn eigen legende over de herkomst van zijn naam. In de 25e eeuw v.Chr. leefde in China de taoïst Peng Zu, een grote Leermeester in de kunst der Liefde. Volgens de overlevering leefde dit legendarische personage 767 jaar, had 19 vrouwen en 900 bijvrouwen. Hij wordt zelfs de stamvader van de Chinese natie genoemd. Welnu, Peng Zu was eens, na de zoveelste woede-uitbarsting van een grote draak (oftewel een wereldwijde zondvloed in zijn Chinese interpretatie), op zoek naar een veilig heenkomen een berg op gevlucht. Preciezer gezegd was hij niet op eigen houtje gaan klimmen, maar hadden zijn zoons Peng Wu en Peng Yi hem erheen geleid. Hun namen zijn vervolgens op de bergen overgegaan: Wuyi Shan, het Wuyigebergte.
Dahongpao kopen
Ochtend in Wuyi Shan
De bergen bereiken een hoogte van 2158 meter boven zeeniveau, maar de thee wordt in de kommen tussen de rotsen geteeld, waar de hoogte gemiddeld 600 meter bedraagt en het klimaat niet onderhevig is aan hevige schommelingen. Te midden van de bergen met hun grillige rotsen, gevormd door de wind, stromen bergbeken en hangen nevels, wat voor een vrij hoge luchtvochtigheid zorgt. De bodem is kleiig en zuur, erg geschikt voor de groei van thee. Juist aan de uniciteit van deze bodem zijn wij dank verschuldigd voor het feit dat er zulke hoogwaardige rotsthees gecultiveerd worden. Historisch worden de thees van het Wuyigebergte als de beste vertegenwoordigers gezien van de verworvenheden van de Chinese theecultivering. De theestruiken die hier groeien worden onderverdeeld in dalthees, die langs de rivieren groeien, en rotsthees, die op de bergen groeien.
Juist de rotsthees worden door liefhebbers van hoogwaardige thees bijzonder hoog aangeslagen. Ze hebben een rijkgeschakeerde interessante smaak en een uitgesproken karakter. Zij worden volgens een voor Wuyi klassieke techniek bewerkt, met een vrij sterke fermentatie en relatief langdurige droging op houtskool, die het karakter van de thee maximaal doet uitkomen. Deze techniek getuigt van een zeer hoogwaardig meesterschap. Zij bestaat uit een aantal stappen: weidiao (verwelking), zoqing (schudden, afgewisseld met fermentatie), shaqing (korte, hevige verhitting), jounyan (draaiing), hongbei (verwarming, bakken), zhubei (laatste verwarming) en qao cha (schifting van de gerede thee). Daarbij heeft iedere meester-technoloog zijn eigen kleine beroepsgeheimen.
De Wuyishanse rotstheestruiken zijn boomvormige struiken met nogal gedrongen groeiende takken waarvan de uiteinden omhoog en naar buiten toe staan; de bladeren zijn ovaal, breed, met ietwat puntvormige afhangende uiteinden, naar binnen gebogen randen, donkergroen en glanzend; het groen van de jonge bladknoppen geeft een purperen glans af en is bedekt met zacht pluizig dons. De “moederstruiken” van de Da Hong Pao, waarvan volgens de bovengenoemde legende de thee kwam die de ambtenaar genas, groeien aan de westkant van het klooster Tian Xin Si. Die plek heet Jiu Long Ke (Schuilplaats van de Negen Draken). Hij wordt het hele jaar door besprenkeld door bronnen die uit de rots bruisen. Toen hij in 1941 werd herontdekt, stond er nog één armetierig Da Hong Paoboompje met acht wortels (al zijn er ook verslagen die het over 6, 4, 3 en 2 hebben) van 1,5 tot 5,5 cm dik.
Dahongpao kopen
De moederstruiken van Da Hong Pao in Jiu Long Ke
Behalve hier groeiden in de jaren '60 van de 20e eeuw ook bij de rotsen Bei Dou (de Noordelijke Schoep) en Ho Yan (Vuurtongen) oude Da Hong Paobomen, waarvan stekken zijn afgenomen en met succes gekloond. De nakomelingen van deze planten hebben de naam Bei Dou meegekregen. De selectie van het Grote Rode Gewaad duurt ook heden nog voort.
Vaak wordt gedacht dat de grondstof voor Da Hong Pao in hoofdzaak wordt geoogst van struiken die uit stekken van de moederstruik gegroeid zijn. Maar daar zijn er maar weinig van. Daarom is de informatie over de verkoop van Da Hong Pao van deze nakomelingen op de markt, zeer terecht, onderhevig aan kritiek van vele Chinese theespecialisten. De bekende Te Lohan, Ban Tan Yiao, Zhou Gui en andere hoogstaande rotsoolongs overtreffen in hun eigenschappen met verve de struiken van het Rode Gewaad – wat overigens in het geheel geen belemmering vormt om deze laatstgenoemde thee voor honderdduizenden dollars te verkopen op de jaarlijkse veilingen in Hongkong en Guangzhou.
Een beetje geschiedenis. In 1974 ontving de Grote Roerganger Mao in zijn residentie de toenmalige president van de VS Richard Nixon. Zoals de etiquette voorschrijft, wisselden de staatshoofden dure geschenken uit. Groot was nu de verbazing van de Republikein, toen hij een zakje in handen kreeg met vier liang (oftewel 200 gram) dubieus zwart kruid. In de wandelgangen beschuldigde Nixon de leider aller Chinezen van krenterigheid. Godzijdank wist de premier van de Volksrepubliek, Zhou Enlai, zijn Amerikaanse gast uit te leggen dat dit zakje de helft van de jaaroogst van deze thee bevatte en “de prijs van het halve land” vertegenwoordigde. In een meer kapitalistische periode van het leven van China, in 2002, verwierf een restaurant te Guangzhou op de veiling van Fujian ongeveer 7 liang Da Hong Pao van de moederstruiken voor niet minder dan 120 duizend dollar, wat zich om laat rekenen naar zeshonderdduizend dollar per kilo. Dahongpao kopen
Theecultuurfestival in Wuyishan.
Niet minder curieus is het bij alle plaatselijke bewoners bekende feit dat op de achterhof van het klooster Tian Xin Si een klein perceeltje ligt, waarop “de enige echte” Da Hong Pao groeit, die veel ouder is dan die paar toeristenstruiken. Hoe dan ook komen tegenwoordig noch de struiken van deze oolong, noch hun nakomelingen veel voor. En de thee die onder de naam Da Hong Pao verkocht wordt, bestaat uit versnijdingen (mengsels) van uiteenlopende soorten, waar er in het Wuyigebergte al bijna duizend van zijn gekweekt (vandaar ook die enorme verscheidenheid aan Wuyishanse thees). Het vaakst wordt voor de productie van Da Hong Pao grondstof gebruikt van struiken van Shui Xian en Zhou Gui.
Daarom ook kan thee met één en dezelfde naam zo verschillend uitpakken. De ene producent maakt een versnijding van de ene grondstof, de andere van een andere, een derde labelt überhaupt Shui Xian als Da Hong Pao, en zo zijn er velen. Ieder jaar verandert de grondstof (afhankelijk van een enorme hoeveelheid factoren, van het weer tot de persoon van de technoloog en de gebruikte techniek), en dus ook de thee zelf. Voor de duurdere Da Hong Paos wordt grondstof van de hoogwaardigere “Wuyishanezen” gebruikt, voor de goedkopere Da Hong Paos wat simpeler spul. Trouwens, over de veranderlijkheid van grondstof, de technieken en dus de thees gesproken, dat geldt lang niet alleen voor Wuyishanse oolongs, maar in zekere mate voor alle Chinese kwaliteitsthees.
Versneden Da Hong Pao, nu wijdverbreid op de theemarkt, is, net als andere sterk gefermenteerde
Wuyishanse oolongs, grijsbruin van bladkleur, met bordeauxrode en groene tinten. Het aroma is zuiver, uitgesproken en ietwat zoetig, met een groot aantal in elkaar vervloeiende geurassociaties. Ergens doet het denken aan het aroma van een oude wijn, een gebakken bruinbroodkorstje en gedroogde vruchten. Net als Yunnanse puerhs kan Da Hong Pao ook een aantal jaar worden bewaard, en daarbij niet alleen zijn kwaliteiten behouden, maar er integendeel nieuwe smaaktinten en effecten bij krijgen.
De kleur van het aftreksel varieert van donker bordeauxrood, bijna zwart, tot amberrood. De smaak is vol, verzadigd, met een uitgesproken en aangename wrangheid en een bijzonder rijke kruidige nasmaak. Na een aantal infusies wordt hij nogal zoet, met lichte fruittonen. Meestal is de uitwerking van Da Hong Pao tegelijkertijd rustgevend en opwekkend: een heldere geest, een prettig gevoel in het lichaam, een rustige concentratie. De werking en het effect van het Rode Gewaad is niet licht in woorden te vangen. Zoals elke thee van hoge klasse werkt hij op verschillende manieren in verschillende situaties, en ondersteunt harmonieus de actuele instelling van de mens.