Wat is elitethee?
Het begrip “elite”, afkomstig uit het Gallisch, heeft de betekenis: “beste”, “exquis”, “kostbare erfelijke kenmerken gedragen” en is van toepassing met betrekking tot mensen, dieren en planten, wanneer het over selectieve selectie gaat. Maar de laatste jaren zijn allerhande reclamecampagnes het actief gaan gebruiken, waarbij de betekenis van “elite” veranderlijk is in “elitair”, dat wil zeggen: bedoeld voor een kleine kring van uitverkorenen. Het woord is zogezegd in zwang gekomen, de kring is potentieel voor iedereen die voldoende middelen heeft, en het woord heeft een diepgaande betekenis ingeboet. Er verschenen elitescholen, elitevakanties, elitekantoormeubilair en elitesanitair.
De hoeveelheid elitegoederen en -diensten voor het welzijn van de bevolking is razendsnel toegenomen, terwijl hun kwaliteit zelfs bij een minimale standaard juist omlaag is gegaan.
De theehandel is hier niet van gevrijwaard gebleven. Aan het einde van de jaren '90, met de opkomst van de eerste Moskouse theeclub waar je kennis kon maken met de exotische theeceremonie, kwam dure Chinese thee in de mode. Dit was een bijzonder sfeervolle plek, waar werkelijk elitethee werd aangeboden in de context van de Chinese cultuur door creatief creatieve mensen met hart voor hun zaak. De uitwerking van dure verzamelaarsthee, de nieuwigheid van de situatie en de drijvende concentratie van interessante mensen die op de Club afkwamen, maakte hem binnen de kortste keren superpopulair. Binnen een paar jaar pasten al niet alle gegadigden erin, plaatsen werden dagen van tevoren gereserveerd, ongebruikelijk de ongebruikelijke hoge prijzen: een paar uur thee drinken zonder wat voor hapjes dan ook verbruikt meer dan een volledige maaltijd in een restaurant.
Het succes van de nieuwe zaak bij haar schijnbare uiterlijk eenvoud bleef niet onopgemerkt bij ondernemers. Datgene wat aan de basis lag, de ongeveinsde interesse van de medewerkers voor de Chinese cultuur, hun enthousiasme en hart voor de zaak, en daarbij de buitengewone talenten van de leiding, bleven buiten beeld. In werkelijkheid bracht en brengt elitethee helemaal geen superwinsten binnen. Net als ieder werk vereist hij arbeid, kennis en ervaring en gaat met vele kosten gepaard. In onze eeuw hangt van een geglobaliseerde wereldmarkt winst in de eerste plaats van volume. “Handmatige assemblage” blijft altijd slechts een aankleding, een uiterlijke versiering van het merk, waarvan het succes wordt bepaald door massaproductie.
Desalniettemin kwamen de clubs als paddenstoelen uit de grond, verschenen theekamers in restaurants en theekiosken in supermarkten. In de massamedia begonnen mannen de heilzaamheid van Chinese thee te bezingen, en dit ging naar een heuse theeboom: de markt werd overspoeld door de favoriete en laagste soort Chinese thee. Handelaren waren op jacht naar het snelle geld, zonder zich met culturele subtiliteiten bezig te houden; niet alleen van de Chinese theecultuur, maar ook van de thee zelf had ze slechts de feitelijke voorstelling. In zwaar dronken ze liever oploskoffie bij het ontbijt.
De situatie verslechterde verder omdat niemand de Chinese taal beheerste, noodzakelijk in het contact met leveranciers, en allerhande bemiddelaars en tolken boden de uwe familieleden van bekende aan, van de meest deprimerende kwaliteit. Om hun productiegewicht mee te geven riepen traditionele de hulp in van het woord “elite”. Niemand wist werkelijk wat
elitethee was eigenlijk. Blijkbaar zit er in dit woord een soort magische kracht die het oor van de vaderlandse kopersstraat raakt, want hoe absurd de situatie ook is, het blijft steevast de belangstelling wekken.
Maar wat is “elitethee” nu werkelijk? Tien eerste zijn dat natuurlijk de beroemde “Keizerlijke” soorten, waarvan de geschiedenis honderden jaren teruggaat. Als hun grondstof dienende bladeren en bladknoppen van struiken die een eeuwenlang selectieproces hebben doorlopen, en hun opleveren vereist een hoogstaand meesterschap. In verschillende tijden hebben zij titels gedragen als “gong cha”, 贡茶 “staatsthee” of “keizerlijke thee”. Sinds de allervroegste fases van de vorming van het Chinese staatsbestel zijn stammen een schatplicht geworden van negen categorieën: landbouwproducten en kwalitatieve goederen. Het viel ook jou op. De kronieken van de Qin-dynastie getuigen ervan dat aan de heerser van Wu (4e eeuw v.Chr.) uit het district Ba (grondgebied van de huidige provincie Sichuan), naast andere producten, bij wijze van belasting jaarlijks 1000 jin (omvattende 500 kg) u werd geleverd.
Mettertijd werd thee in China een eerste levensbehoefte, de vraag ontwikkeld van jaar tot jaar, her en der werden steeds nieuwe theetuinen uitgelegd. Onder de Tang-dynastie (7e eeuw) werd je verbouwd in 14 provincies, waarvan 10, Sichuan, Anhui, Shaanxi, Hubei, Hunan, Jiangxi, Fujian, Zhejiang, Jiangsu en Henan (volgens de moderne indeling) aan het hof opgeleverd. Er verscheen een heel departement van toezichthouders, de theetuinen-inspecteerden en het proces van de productie en hefboomwerking aan het hof in de gaten gehouden. Deze afdeling werd geleid door de theeraadsheer van que cha shi (榷茶使). De eerste en beste lentethee ging naar de hoofdstad, waar de Zoon van de Hemel het ritueel van het lenteoffer voltrok in de tempel der voorouders op Qingming, het Feest van Zuiverheid en Helderheid (4 april). De ceremonie vond plaats in het kader van de hofetiquette
beloningen toegekend (waaronder in thee) aan de oudere ambtenaren, aanmoedigingspremies aan lagere ambtenaren die zich onderscheidend hadden, en waardevolle aan de hoofden van buitenlandse gezantschappen.
De “geïllustreerde kronieken” (Yuanhe junsan tuzhi), opgesteld in 813, verhalen over de oogst en geproduceerd van de Mengdingse thee: 'De berg Mengshan ligt in het arrondissement 10 li naar het zuiden, en hier is de beste keizerlijke thee in Shu. Ieder jaar kiest het hoofd van het arrondissement Mingshanxian de gelukkige dag voor het feest Qingming, wanneer hij de rituele reiniging voltrekt en de rituele buigingen maakt, in hofkledij de berg bestijgt, waar hij de overste van het klooster op de top van de berg vraagt ceremonieel de tuin te openen. Na het aansteken van de wierook en het dragen van de gebeden aan de geest die over de berg heerst, worden in de Keizerlijke Theetuin 360 jin theebladeren geplukt, wat onderbroken met het hemelse getal van de jaarkalendercyclus. De klaargemaakte thee wordt in twee zilveren kruiken gedaan en naar de hoofdstad verzonden, waar hij aan de keizer wordt aangeboden voor het rituele eerbetoon aan de voorouders. Mogelijk worden in het Mengshangebergte op de pieken van de Zuiverheid (Qingfeng), Zoete Dauw (Ganlufeng), Nefrieten Maagd (Yünüfeng), Bron (Qingquanfeng) en Waternoot (Lingjiaofeng) theebladeren van alle soorten geoogst en worden de theeproppen “Ke Zi Cha” (“Notenthee”) bereid. Deze thee gaat in 18 zilveren vaten naar de hoofdstad en wordt “begeleidingsthee” genoemd (pei cha)'.
In de 10e eeuw verplaatste het centrum van de thee-industrie zich naar Jian'an (建安, huidige provincie Fujian): “30 li ten oosten van Jian'an ligt de Feniksberg, Fenghuangshan; aan zijn voet liggen de Noordelijke Tuinen, Beiyuan, en dicht daarbij zijn plaatsen ingericht voor het braden van thee. De bodem van de keizerlijke tuin is rood, de thee die er groeit is van de hoogste kwaliteit”. De 46 keizerlijke tuinen van Beiyuan besloegen meer dan 30 li. 1336 vuurpotten brachten de eerste “Longfengtuan” van China voort (“Brokjes Draak en Feniks”, 龙凤团茶). Dit is het meest herkenbaar van de gewone kenmerkend “als de Hemel van de Aarde”.
Op de foto: Het Wuyishangebergte, waar in de keizerlijke tuinen van Beiyuan de strooibare thee ontstond.
Deze thee was letterlijk zijn gewicht in goud waard. De klaargemaakte tuans werden met een paar stuks bij elkaar verpakt: in palmbladeren ingewikkeld, vervolgens in zijde, deze pakketjes werden in roodgelakte doosjes met gouden sloten en officiële zegels gelegd, die op hun beurt in bamboe tientallen gegaan. Een verpakking met acht “Grote Drakenbrokken”, “Da Long Tuan”, woog één jin (500 g) en overbodig twee liang goud. In een verpakking van één jin voor dezelfde prijs met “Kleine Drakenbrokken”, “Xiao Long Tuan”, zaten twintig stuks.
Maar in 1391, met de machtsovername door de Ming-dynastie, wordt een oekaze op het hoogste niveau uitgegeven door keizer Zhu Yuanzhang, “Over de levering van keizerlijke thee uit Jianning, en tevens over de afschaffing van de Drakenbrokken, waarvan de productie als een zware laatste op de boerendruk”. De afschaffing van de “Brokjes Draak en Feniks” werd een tekenende gebeurtenis in de geschiedenis van de thee. Met de door de eeuwen heen veroorzaakte techniek van hun productie verdwenen ook de traditionele serviesgoed en de specifieke traditie van hun gebruik. In de aldus ontstane hiaat begon een intensieve zoektocht naar nieuwe vormen, en de theecultuur herkreeg haar levendige geest, eenvoud en natuurlijkheid, die zij in het Song-tijdperk was kwijtgeraakt.
Er is een veelheid aan literaire werken, specifiek aan u: zijn soorten en vormen, de teelt van de theeplant en manieren om het blad te bewerken, de selectie verschijnt van water en andere nuances van de bereiding van de drank, gezamenlijke voorwerpen in de theeservies. De 17e zoon van de eerste Ming-keizer Zhu Yuanzhang, Zhu Quan, 朱权, schrijft in 1440 het “Theeboek”, “Cha Pu”,茶谱; in 1595 zien de “Theenotities”, Cha Lu, 茶录, van Zhang Yuan, 张源, het licht; in 1597 verschijnen de “Thee-overpeinzingen”, Cha Shu, 茶疏, van Xu Zi Shu, 许次纾: werken waarvan de stijl en de geest de schatkamer der theecultuur hebben beheerd.
“...de geheime magie van de thee begint bij de energie die er vanaf het eerste begin in besloten ligt: bij de bewerking. Als het vuur heet vlamt onder de ketel, zal de aromatisch worden, met een betrouwbare welriekendheid. In een koude ketel zal de geest van de vermoeide en futloos zijn. Maar wanneer de vuurtongen verwoed en dakzuchtig de bodem van de ketel likken, krijg je het verbrande afval! Wees zuinig met hout voor het vuur, en je verliest kostbare smaragden tint! Laat het drogen van de theebladeren te lang duren, dan verwoord ze tot stof, maar als ze te vroeg van het vuur afkomen, blijf ze klam. Te lang op het vuur gehouden theebladeren krijgen een geelbruine kleur, maar bladeren die onvoldoende hebben gekregen, blijven vochtig vuur zwart. Thee die volgens alle regels bereid is, wordt zoet. Als de orde geschonden wordt, komt de jij er uit!
...In de tijden, toen de mensen uit de oudheid thee zichtbaarn, gebruikten zij molenstenen om de theebladeren te vermalen. De thee prei op licht stuifmeel, dat voortdurend in de lucht zweeft, daarom werd hij geperst tot platte koeken bewaard, die “theekoeken van Feniks en Draak” genoemd werden, en de theegeest kon, zodra hij in het kokende water was beland, opstuiven en verdampen! Daarom werd voor de bereiding jong en teder water gebruikt. Tegenwoordig worden de bladeren niet meer gemalen en wordt het poeder dat eruit wordt gehaald niet meer verstrooid. Dit betekent dat pas wanneer het water helemaal klaar is, pas dan begint de oorspronkelijke goddelijke geest die in de theebladeren schuilgaat, zich te manifesteren. Daarom zegt men dat het water vijf stadia van koken moet doorlopen, de thee zijn drie componenten blootgeeft (adem, qi; energie, jing; en geest, shen)...” uit de Theenotities, Cha Lu, 茶录, van Zhang Yuan张源.
In het tijdperk van de Qing-dynastie vormde de theecultuur zich definitief in de vorm waarin wij haar vandaag de dag kennen. Waar de Yan-cha van de rotsen, Long Jing van het Xihu-meer, de Huangshanse Maofeng en de Yunnanse Puerh al onder de Mings tien tonen verschenen, daar gegeven in het Qing-tijdperk de selectie van de estruiken en experimenten met bewerkingstechnieken van de grondstof wereld meer dan veertig soorten, waarvan de traditie tot op heden voortgezet wordt. Dat zijn de groene thees van Mengding, Emeishan en Qingchengshan uit Sichuan, Luan Guapian en Taiping Houkui uit Anhui, Dong Ting Bi Luo Chun van de provincie Jiangsu, Anji Baicha uit Zhejiang, Xinyang Maojian uit Henan, witte Fudingse Baicha uit Zhenghe en de gele Junshan Yinzhen uit Hunan, de zwarte thee Liu Bao uit Guangxi en de Zuid-Fujiaanse Tieguanyin: allemaal ontstonden zij onder de Qings en in verschillende tijden werden zij aan het hof geleverd. In zilveren, aardewerken en tinnen verzegelde vaten, gewikkeld in palmblad, papier of zijde en in bamboedozen gelegd met de stempel “Yü”, “Keizerlijk”, gingen zij op weg naar het theedepartement van de hofkeuken van de Verboden Stad in Beijing. Dit departement viel onder de verantwoordelijkheid van een minister van de allerhoogste rang (persoonlijk aangesteld door de keizer), en was verantwoordelijk voor de organisatie van de officiële ceremonies en feesten die in het tijdperk van de Qing-dynastie een bijzondere faam verwierven.
Tien keer van de burgeroorlogen en de economische gelijktijdigtorting van het begin van de 20e eeuw was ook de branche in een staat van verval. Dat wil niet zeggen dat de Chinezen goede thee te drinken ophielden, maar zijn productie werd tot een minimum teruggeschroefd, waardoor alleen de overtollige markt werd voorzien. Overigens lang niet overal. Zo werden de moederstruiken van de Da Hong Pao in Wuyishan zonder door gewapende soldaten van het leger van de Guomindang (Kwomintang), en ook in de Keizerlijke Tuin aan het Westelijke Xihumeer, waar mannen doorging met het maken van Long Jing, viel niet één theeblad nutteloos ter aarde; en zo zijn er vele beroemde theeplaatsen die de moeilijke tijden ongehavend doorstonden.
Op de foto: Het dorp Xiping, arrondissement Anxi, geboortegrond van de Tieguanyin.
In de jaren '70 begon de enorme economische situatie zich te stabiliseren, maakte ook de branche een renaissance, gesteund en wel door nieuwe technische en wetenschappelijke voorzieningen. Onder invloed van de in die tijd begonnen trend van interesse in de Chinese cultuur, kwam in de producerende provincies het ene na het andere wetenschappelijke theeonderzoekscentrum op, waar ze noodzakelijk werden, nieuwe soorten werden systematisch en nieuwe bewerkingstechnieken werden ontwikkeld. En vandaag heeft de dag zich bij de befaamde en door de geschiedenis heen geroemde soorten, talrijke nieuwe toegevoegd, die in niets onderdoen voor hun kwaliteit en de kracht van hun psychofysische werking.
Dit zijn de Taiwanese oolongs uit het hooggebergte, met een veellaagde smaak en een voortreffelijk aroma, bijzonder vastgehouden in hoe vaak je ze kunt opschenken; dat zijn ook de sterke, sappige oolongs uit Chaozhou; dat zijn verder de rode thees die in Rusland bijzonder populair zijn om hun uitgesproken boeket en effectieve verwarmende werking.
Maar hier komen we bij een heikel punt voor wie aan het begin staat van zijn of haar kennismaking met de wereld van de Chinese thee. Al de beroemde soorten die werden geleverd aan het hof van keizers in het verleden of die in onze tijd de hoogste prijzen in de wacht hebben gesleept op de meest prestigieuze concoursen, worden op enorme schaamte schaalloos nagemaakt.
Neem bijvoorbeeld de “Xihu Long Jing”, de opmerkelijke “Drakenbron van het Xihumeer” uit Zhejiang, waarvan de geschiedenis teruggaat tot 949. In de tijd van de opbloei van de Chinese economie en de renaissance van de drie-industrie in de Volksrepubliek werd “ Long Jing” de visitekaartje van China en merk nummer één. Hij mocht niet ontbreken als staatsgeschenk aan buitenlandse staatshoofden. Het hoeft niet te verbazen dat de bekendheid van de “Drakenbron” geleid heeft tot een enorme hoeveelheid namaak op de markt. Vandaag wordt de dag niet alleen aan het Xihumeer geproduceerd, maar ook in Yunnan, Guizhou, Sichuan en andere provincies. Maar de echte “Xihu Long Jing” kan alleen afkomstig zijn uit Hangzhou, provincie Zhejiang. Vele kleine handelaren kopen goedkope “Long Jing” in, ver van zijn historische vaderland, en verkopen hem voor echt aan hun oningewijde klanten. En hoewel smaak en aroma van die slechts een beperkte imitatievormen van het origineel is, is het voor een oneervaren liefhebber moeilijk de namaak eruit te halen.
Van de beroemde Wuyishanse oolong Da Hong Pao,大红袍, “Groot Rood Gewaad”. Vandaag is de dag eerder een legende en een geschenk van de traditie, dan een reëel product. De moederstruiken, waarvan in de vorige eeuw stekken zijn verkregen om die te planten, worden niet gebruikt voor de oogst van bladeren, en de Mu Shu Cha (thee van de moederstruiken), afkomstig van favoriete stekken, is uiterst duurzaam dankzij zijn zeldzaamheid. De “Da Hong Pao” die massaal vertegenwoordigd is op de markt, is ofwel een versnijding van een aantal soorten, ofwel een van de vele Wuyishanse thees, die zich onder dit industriële merk betekenisvol laten verkopen.
Het arrondissement Anxi, bekend om de “IJzeren Bodhisattva Tieguanyin”, was tot 1996 een van de
armste prefecturen van Fujian, en hoort nu bij de top honderd van heel China. Toen in het midden van de jaren '90 de vraag naar dit soort de onverwachte opkwam, werden honderden hectaren berghellingen ontgonnen voor nieuwe aanplant. Nieuwbakken fabrieken en fabriekjes schoten als paddenstoelen uit de grond. Zij produceren jaarlijks 42.000 ton thee, waarvan 7.000 ton betaalbaar wordt. Meer dan achthonderdduizend mensen zijn hier werkzaam. Als de beste resultaten de thee uit het hooggebergte, als tweede die van halverhoogte, terwijl de thee uit de dalende staat is. Naast de hoogte zijn echter op de kwaliteit van de kwaliteit van de vooral de ouderdom van de struik, de oogsttijd, de kwaliteit van de bemesting en de afwerkingstechniek van invloed.
Een analoge geschiedenis heeft zich ook aan de puerhs voltrokken. De puerhboom van de jaren 2000, die de populaire van de thee in geometrische progressie zag groeien, maar voor een tekort aan grondstof in de regio. Deze grondstof werd aangevuld, niet alleen vanuit nabije regio's, maar zelfs vanuit buurlanden als Vietnam en Laos. En meer en meer nieuwe grondstukken van de Yunnanse bergen werden van terrassen voorzien voor de aanleg van de plantages. In 2006 werd in Yunnan een standaard bepaald die voor de “echte Puerhthee” de basiskenmerken vastlegde, grenzen aangaf van “controleerbare herkomst” en de grondstof afgeleide in kwaliteits vijfklassen, afhankelijk van de gemengde verhouding van bladeren en bladknoppen. Daarbij kent de grondstof van de oude theebomen geen kwaliteitsklasse; zijn prijs wordt bepaald door de smaak en de status van de regio.
een enorme hoeveelheid bepaald merk populair wordt, verschijnt er tevens een enorme hoeveelheid namaak van lage kwaliteit. Desalniettemin, zoals mannen in China zegt: “een veelheid aan namaakdraken bewijst het ontbreken van het origineel niet”. Hoofdzaak is dat je dat origineel wilt vinden!
In jaren heeft van ontdekkingen, vele expedities en zakenreizen, de leiding van MoyChay een krachtige bagage aan ervaring in de thee mislukt, plus partnerschappen met beproefde producenten. Daarbij rusten we niet op onze lauweren, en ieder nieuw seizoen reizen we af naar de meest afgelegen hoekjes van China, naar plantages en fabrieken, op persoonlijk de beste thee van de nieuwe oogsten uit te kiezen, het etiket “Elite” waardig. In de video over elitethee vertelt onze directeur Sergey Shevelev over zijn “leefregels”.
Onze theewinkel vult voortdurend zijn collectie aan met de beste soorten Chinese thee, met de hand gemaakt in kleine boerenbedrijven, gelegen in de historische plaatsen waar de thee vandaan komt. Al deze gebieden hebben eind 20e eeuw de status van beschermde natuurgebieden van nationaal en mondiaal niveau gekregen.
Dit is zonder meer dure u. Er zijn niet zo veel plaatsen waar de omstandigheden voor de groei van de planten en hun verwerking historisch gevormd zijn, en daarbij de productie aanzienlijk en hoogstaand meesterschap vereisen. Dit is echt goed, met de hand geoogst en vervaardigd, uit geselecteerde grondstoffen, rechtstreeks bij de producent gekocht en met zorg aan onze theewinkel geleverd. Misschien niet in zilveren vaten, zoals voorheen voor het keizerlijke ritueel in de tempel der voorouders, maar met geen grintje minder respect in de behandeling.
Leuke verzamelaarsthee is niet voor elke dag, maar voor een bijzondere, feestelijke gelegenheid, voor liefhebbers, ervaren in de vraagstukken, in staat alle nuances van boeket en subtiliteiten van werking op waarde te schatten. “Voor de vele mannen die de dageraad begroeten en het beeld van de zon in hun hart dragen, hun blijdschap en al hun zaken afzonderlijk delen wanneer zij samenkomen om thee te drinken, is de schikking van het theeservies niet meer dan een uitstel van een openhartig gesprek... Wanneer u klaar bent, staat de gastheer op en geeft de theekop aan zijn gast met de woorden: 'Dit alleen is onvoldoende om de eenzaamheid te verbreken'. Het ritueel wordt driemaal overeenkomstig, daarna de qin en de Chinese damspellen, kwasten en inktpotten tevoorschijn komen...” (Zhu Quan, 茶谱: “Cha Pu”, 1440).
Leren wegwijs te worden in u, hem te begrijpen en er onvervalst plezier van te beleven, is geen ingewikkeld materiaal en voor iedereen bereikbaar, en zeer nuttig en boeiend. Want smaak voor goede thee verrassend genoeg de smaak als, principieel. Wie in aanraking komt, merkt dat achter het begrip van thee aan, het begrip komt van bepaalde cruciale, subtiele fundamenten. Over welke eerste stappen daarvoor noodzakelijk zijn, lees je in ons artikel Hoe goede thee te kiezen. En wie voor het eerst bij ons is, raden we aan het interview met onze directeur Sergey Shevelev voor de zender Kultura te bekijken.